Beşik Kertmesi Evliliği: Zorunluluk mu, Yoksa Geçmişten Kalan Bir Adet mi?
Beşik kertmesi, Türk toplumunda geçmişte yaygın olarak görülen, iki ailenin henüz doğmamış veya çok küçük yaştaki çocuklarını evlendirmek üzere söz kesmesi anlamına gelen bir evlilik türüdür. Günümüzde yasal olarak geçerliliği olmamakla birlikte, bazı bölgelerde hala kültürel bir adet olarak varlığını sürdürebilmektedir.
Tarihsel Arka Plan ve Yaygınlık
Beşik kertmesi evliliği, özellikle kırsal kesimlerde ve geleneksel aile yapısının hakim olduğu toplumlarda yaygın olarak görülmüştür. Bu tür evliliklerin temelinde genellikle şu nedenler yatmaktadır:
- Aileler Arası Bağları Güçlendirme: İki ailenin arasındaki dostluğu, akrabalığı veya işbirliğini pekiştirmek.
- Mal Varlığını Koruma: Aile içindeki mal varlığının dağılmasını engellemek ve akrabalık bağları içinde tutmak.
- Kız Çocuklarını Güvenceye Alma: Özellikle kız çocuklarının geleceğini maddi ve sosyal açıdan garanti altına almak.
- Toplumsal Baskı: Gelenek ve göreneklerin dayattığı, bireysel tercihlerden ziyade toplumsal beklentileri önceleyen bir anlayış.
Hukuki Durum
Türkiye Cumhuriyeti'nde beşik kertmesi evliliği yasal olarak kesinlikle yasaktır. Türk Medeni Kanunu (TMK) evlilik için reşit olma şartını (18 yaş) ve evlenecek kişilerin özgür iradesini esas alır. Beşik kertmesi, çocuk yaşta evliliği ve zorla evliliği teşvik ettiği için insan haklarına aykırı ve suçtur.
- Çocuk Yaşta Evlilik: 18 yaşından küçüklerin evlenmesi, çocuk istismarı olarak kabul edilir ve Türk Ceza Kanunu'na göre cezalandırılır.
- Zorla Evlilik: Kişinin kendi rızası olmadan evlenmeye zorlanması da suçtur ve cezai yaptırımları bulunmaktadır.
Günümüzdeki Durum
Beşik kertmesi evliliğinin yaygınlığı, eğitim seviyesinin yükselmesi, kadınların ekonomik özgürlüğünü kazanması ve yasal düzenlemeler sayesinde önemli ölçüde azalmıştır. Ancak, bazı bölgelerde ve özellikle kırsal kesimlerde hala rastlanabilmektedir. Bu tür durumlarda, sivil toplum kuruluşları, devlet kurumları ve yerel yönetimler tarafından farkındalık çalışmaları yürütülmekte ve mağdurlara destek sağlanmaktadır.
Beşik Kertmesi Evliliğinin Sonuçları
Beşik kertmesi evliliğinin bireyler üzerinde, özellikle de çocuklar üzerinde olumsuz etkileri oldukça fazladır:
- Eğitim Hakkından Mahrum Kalma: Çocukların okula gitmesi engellenerek eğitim hakları ellerinden alınır.
- Sağlık Sorunları: Erken yaşta evlilik, özellikle kız çocuklarında fiziksel ve psikolojik sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Sosyal İzolasyon: Çocuklar, sosyal çevrelerinden koparılarak izole bir yaşama mahkum edilebilirler.
- Şiddet ve İstismar: Zorla evlilikler, aile içi şiddet ve istismar riskini artırır.
- Psikolojik Travmalar: Kişinin iradesi dışında bir evliliğe zorlanması, derin psikolojik travmalara neden olabilir.
Alternatifler ve Çözüm Önerileri
Beşik kertmesi gibi zararlı geleneklerin ortadan kaldırılması için aşağıdaki adımlar atılabilir:
- Eğitim Seviyesinin Yükseltilmesi: Özellikle kız çocuklarının eğitimine önem verilerek, onların bilinçlenmesi ve kendi geleceklerini belirleme hakkına sahip olmaları sağlanmalıdır.
- Farkındalık Çalışmaları: Toplumun beşik kertmesi evliliğinin zararları konusunda bilinçlendirilmesi ve bu tür uygulamalara karşı durulması teşvik edilmelidir.
- Yasal Düzenlemelerin Uygulanması: Çocuk yaşta evlilik ve zorla evlilik vakalarının tespit edilmesi ve sorumluların cezalandırılması sağlanmalıdır.
- Ekonomik Destek: Ailelerin ekonomik olarak desteklenmesi, kız çocuklarının evlilik yoluyla güvence altına alınması ihtiyacını azaltabilir.
- Sivil Toplum Kuruluşları ve Devlet İşbirliği: Sivil toplum kuruluşları ve devlet kurumlarının işbirliği ile mağdurlara hukuki ve psikolojik destek sağlanmalıdır.
İlgili Kavramlar
Sonuç olarak: Beşik kertmesi evliliği, çağdaş hukuk sistemine ve insan haklarına aykırı, zararlı bir uygulamadır. Günümüzde yasal olarak geçerliliği olmamakla birlikte, bu tür uygulamalara karşı bilinçli olmak ve mücadele etmek gerekmektedir.